ŁDZ: SZTUKI WIZUALNE | WYKŁAD

Łódź artystyczna: sztuki wizualne | Leszek Karczewski

Trzy awangardy

W latach 20. i 30. Łódź była bodaj najważniejszym w Polsce ośrodkiem awangardy – za sprawą Grupy „a.r.” (Artyści Rewolucyjni/Awangarda Realna). Ta lewicująca grupa artystyczna powstała w 1929 roku z inicjatywy Władysława Strzemińskiego, Katarzyny Kobro i Henryka Stażewskiego (także Juliana Przybosia i Jana Brzękowskiego). Horyzontem utopijnego dążenie grupy „a.r.” było uczynienie z humanistycznej wersji konstruktywizmu modelu nowej polskiej sztuki, a z Łodzi – ośrodka jej promieniowania. Za sprawą komunikatów i książek, regularnie publikowanych w Bilbiotece „a.r.”, a przede wszystkim – za sprawą Międzynarodowej Kolekcji Sztuki, która stała się podwalinami Muzeum Sztuki – otwartego w 1931 roku drugiego w świecie publicznego muzeum sztuki nowoczesnej i współczesnej.

A przecież Łódź międzywojnia to także siedziba Jung Jidysz – efemerycznej, lecz niezwykle istotnej grupy twórców awangardowej sztuki żydowskiej (Mojżesz Broderson, Jankiel Adler, Marek Szwarc, Wincenty Brauner). W latach 70. Łódź stała się ośrodkiem awangardowego myślenia o filmie. Między 1970 a 1977 rokiem grupa studentów i absolwentów łódzkiej szkoły filmowej, m.in. Wojeciech Bruszewski, Paweł Kwiek, Józef Robakowski, Andrzej Różycki, Zbigniew Rybczyński, współtworzyła Warsztat Formy Filmowej. Racjonalna technicznem innowacyjność splotła się tam z intuicjami czysto twórczymi, których efektem były unikatowe na światową skalę dzieła sztuki fotograficznej i filmowej.

W latach 80. polityka wykluczyła niezależne działania twórcze z instytucjonalnego obiegu sztuki. Łódzkie środowisko niezależne lekceważyło zarówno oficjalny dyskurs upartyjnionych Biur Wystaw Artystycznych, jak i religijno-wolnościowe „przeanielenie” sztuki drugiego obiegu. Co ciekawe: była to wspólnotowa sztuka prywatnych przyjaźni, przeciwstawionych kolektywom – tak z komunistycznych, jak i solidarnościowych komitetów. Dwie najważniejsze wspólnoty lat 80. to założona w 1979 roku grupa Łódź Kaliska (Marek Janiak, Andrzej Kwietniewski, Adam Rzepecki, Andrzej Świetlik i Andrzej Wielogórski), a także Galeria Działań Maniakalnych, czyli łódzka formacja Pomarańczowej Alternatywy, działająca w latach 1987-1990 (Krzysztof Skiba i Jacek Jędrzejczak).

Leszek Karczewski – teoretyk literatury i teatru, kierownik Działu Edukacji Muzeum Sztuki w Łodzi, adiunkt w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Autor prac poświęconych teorii podmiotowości i teorii interpretacji, inspirowanych filozofią amerykańskiego pragmatyzmu. Kurator projektów społecznoartystycznych, m.in. „WIKIzeum” oraz „ms3 Re:akcja”, nominowanego do nagrody Sybilla 2008. Długoletni recenzent teatralny łódzkiej „Gazety Wyborczej”.

21.09 | piątek | godz. 12:00-14:00
Hotel Savoy, ul. Traugutta 6
Wstęp bezpłatny


Tagi: Leszek Karczewski, Łódź artystyczna